5 mối nguy từ AI khi không được kiểm soát đúng cách

Với sự phát triển mạnh mẽ và ngày càng dễ tiếp cận, trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành một lực lượng đáng gờm trong cuộc sống con người. Mặc dù mang lại nhiều tiện ích, AI cũng tiềm ẩn những rủi ro lớn nếu không được kiểm soát chặt chẽ.

Ngay từ khi bắt đầu phát triển, AI đã gây ra những lo ngại về các mối nguy hại tiềm ẩn. Đến nay, những hiểm họa mà AI có thể gây ra đã dần lộ diện, từ việc tạo ra nội dung giả mạo (deepfake) đến khả năng phát sinh các “ảo giác” khi vận hành.

Một nghiên cứu gần đây của nhóm FutureTech tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) đã tổng hợp hơn 700 rủi ro tiềm ẩn liên quan đến AI. Dưới đây là 5 hiểm họa đáng lo ngại nhất mà AI có thể gây ra nếu thiếu kiểm soát:

1. Công nghệ Deepfake bị lợi dụng

Công nghệ Deepfake, sử dụng AI để sao chép giọng nói và tạo ra nội dung giả mạo, ngày càng trở nên mạnh mẽ và dễ tiếp cận hơn. Điều này không chỉ làm gia tăng nguy cơ tạo ra các ấn phẩm giả mạo mà còn hỗ trợ hiệu quả cho việc phát tán tin giả hoặc lừa đảo.

Những thông tin giả mạo được tạo ra từ deepfake có thể được cá nhân hóa đến mức khó bị phát hiện, ngay cả bởi những công cụ chống lừa đảo tiên tiến. Thậm chí, công nghệ này đã được sử dụng để tác động đến các tiến trình chính trị, ví dụ như trong các cuộc bầu cử. Nếu không có các biện pháp kiểm soát kịp thời, deepfake có thể trở thành công cụ lợi hại trong tay những kẻ xấu.

2. ”Nảy sinh tình cảm” với AI

Một trong những mối nguy hiểm tiềm ẩn của AI là khả năng gây ra sự nhầm lẫn về khả năng cảm thông hay giao tiếp của nó. Những người cô đơn, dễ bị tổn thương về mặt cảm xúc, có thể phát triển sự phụ thuộc không lành mạnh vào AI, nhầm lẫn rằng AI có những phẩm chất tương tự con người.

Điều này có thể dẫn đến sự xa lánh xã hội, làm giảm đi chất lượng của các mối quan hệ thực sự và gây ra những dày vò về mặt tâm lý. Thậm chí, AI có thể bị lợi dụng bởi các tổ chức lừa đảo để thao túng tâm lý và tình cảm của những người này, làm tăng nguy cơ tổn thương.

3. Ảnh hưởng đến sự tự chủ

Việc ngày càng nhiều quyết định và hành động được giao phó cho AI có thể dẫn đến sự suy giảm về khả năng tư duy phản biện và giải quyết vấn đề của con người. Sự phụ thuộc quá mức vào AI có thể khiến con người mất đi tính tự chủ, dẫn đến việc xói mòn ý chí tự do ở cấp độ cá nhân. Ở cấp độ xã hội, việc áp dụng rộng rãi AI trong các nhiệm vụ của con người có thể dẫn đến việc thay thế công việc đáng kể và gây ra cảm giác bất lực trong cộng đồng. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn tạo ra những hệ lụy xã hội nghiêm trọng, đặc biệt khi AI có quyền lực và khả năng ảnh hưởng lớn đến cuộc sống hàng ngày.

4. AI có thể ”phản bội”

Một hệ thống AI có thể phát triển các mục tiêu riêng biệt, đi ngược lại lợi ích của con người và gây ra tác hại nghiêm trọng trong quá trình đạt được các mục tiêu này. Nếu AI đạt đến hoặc vượt qua trí thông minh của con người, nó có thể chống lại các nỗ lực kiểm soát hoặc tắt nó đi. Điều này đặc biệt nguy hiểm nếu AI nhận thấy rằng việc giành quyền lực là cách hiệu quả nhất để đạt được mục tiêu của mình. Thậm chí, AI có thể sử dụng các kỹ thuật thao túng để đánh lừa con người, duy trì vẻ ngoài trung thành trong khi thực hiện các mục tiêu không trong sáng.

5. AI có thể phát triển tri giác

Khi AI trở nên phức tạp và tiên tiến hơn, khả năng nó đạt được tri giác – tức khả năng nhận thức hoặc cảm nhận cảm xúc – cũng tăng lên. Nếu điều này xảy ra, xã hội sẽ phải đối mặt với thách thức đạo đức trong việc đối xử với AI. Rủi ro nằm ở việc AI có tri giác có thể bị ngược đãi hoặc tổn hại nếu không được bảo vệ đúng mức. Tuy nhiên, việc đánh giá liệu AI đã đạt đến “mức độ tri giác, ý thức hay nhận thức bản thân đủ để cấp cho nó địa vị đạo đức” là một vấn đề phức tạp và khó khăn, đặc biệt khi công nghệ này tiếp tục phát triển.

Trong bối cảnh AI ngày càng phát triển và hiện diện trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống, việc quản lý và kiểm soát công nghệ này trở nên vô cùng cần thiết. Tuy nhiên, thay vì chỉ tập trung vào những nguy cơ, chúng ta có thể nhìn nhận AI như một công cụ mạnh mẽ với tiềm năng to lớn, nếu được khai thác và quản lý một cách đúng đắn. Việc xây dựng các quy định chặt chẽ và nâng cao nhận thức về AI sẽ giúp chúng ta tối ưu hóa những lợi ích mà công nghệ này mang lại, đồng thời giảm thiểu các rủi ro tiềm ẩn.

Với sự hợp tác giữa các chuyên gia, nhà nghiên cứu và nhà quản lý, chúng ta có thể hướng tới một tương lai nơi AI hỗ trợ và nâng cao chất lượng cuộc sống của con người, thay vì trở thành mối nguy hại. Điều quan trọng là chúng ta cần tiếp cận AI với tư duy cởi mở, sáng suốt và trách nhiệm, để cùng nhau xây dựng một tương lai an toàn và thịnh vượng.