Làm thế nào để kiểm soát quyền riêng tư khi online?

Trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển, việc bảo vệ quyền riêng tư trực tuyến trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Các sự kiện như vụ việc Facebook bị cáo buộc bán dữ liệu của hơn 87 triệu người dùng, hay Google và Amazon sử dụng dữ liệu vị trí và ghi âm tương tác để thu thập thông tin, đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về quyền riêng tư của người dùng. Dưới đây là những phương pháp hiệu quả giúp bạn kiểm soát quyền riêng tư khi truy cập internet.

1. Hạn chế sử dụng webcam

Webcam là một trong những thiết bị dễ bị xâm nhập và theo dõi nếu không được bảo vệ cẩn thận. Trừ khi công việc của bạn yêu cầu sử dụng webcam thường xuyên, chẳng hạn như trong các cuộc gọi video trên Skype hoặc Zoom, bạn nên hạn chế sử dụng nó. Khi không sử dụng, hãy tắt hoặc che webcam lại để đảm bảo rằng không ai có thể xâm nhập và theo dõi bạn mà bạn không hay biết. Một biện pháp đơn giản như che camera bằng một miếng dán hoặc nắp che chuyên dụng có thể giúp bạn an tâm hơn về vấn đề này.

2. Luôn cài đặt https

Khi truy cập các trang web, việc sử dụng giao thức HTTPS là cực kỳ quan trọng để bảo vệ dữ liệu của bạn. HTTPS mã hóa các thông tin mà bạn trao đổi với trang web, ngăn chặn việc dữ liệu cá nhân của bạn bị đánh cắp hoặc bị theo dõi bởi các bên thứ ba. Hãy kiểm tra xem các trang web bạn truy cập có sử dụng HTTPS hay không (thường biểu hiện qua biểu tượng ổ khóa ở thanh địa chỉ trình duyệt). Nếu bạn quản lý một trang web, hãy đảm bảo rằng bạn đã cài đặt chứng chỉ HTTPS để bảo vệ thông tin của người dùng.

3. Sử dụng bộ chặn theo dõi

Các công cụ chặn theo dõi giúp ngăn chặn các trang web ghi lại hành vi lướt web của bạn. Nhiều trang web và dịch vụ trực tuyến sử dụng cookie và các công nghệ theo dõi khác để thu thập thông tin về hoạt động của bạn, sau đó bán dữ liệu này cho các nhà quảng cáo. Bằng cách cài đặt các tiện ích chặn theo dõi như DuckDuckGo, Disconnect.me, hoặc sử dụng các trình duyệt có sẵn tính năng chặn theo dõi như Firefox, bạn có thể bảo vệ quyền riêng tư của mình tốt hơn. Các công cụ này giúp bạn kiểm soát ai có thể truy cập và sử dụng thông tin về hành vi lướt web của bạn.

4. Sử dụng trình chặn quảng cáo

Quảng cáo trực tuyến không chỉ gây phiền toái mà còn có thể là công cụ để theo dõi hành vi người dùng. Nhiều quảng cáo được nhúng với các trình theo dõi ẩn, ghi lại thói quen lướt web của bạn để cung cấp dữ liệu cho các nhà quảng cáo. Để tránh điều này, hãy sử dụng các trình chặn quảng cáo như uBlock Origin (dành cho macOS, Windows, Linux, Android) hoặc 1Blocker (dành cho iOS). Các trình duyệt như Opera cũng tích hợp sẵn tính năng chặn quảng cáo. Việc này không chỉ giúp trải nghiệm duyệt web của bạn nhanh hơn, mượt mà hơn mà còn bảo vệ quyền riêng tư của bạn khỏi sự xâm phạm.

5. Chọn công cụ tìm kiếm an toàn làm mặc định

Google là một trong những công cụ tìm kiếm phổ biến nhất, nhưng đồng thời cũng là một nguồn thu thập dữ liệu khổng lồ. Mọi thứ bạn tìm kiếm trên Google có thể được lưu trữ và phân tích để xây dựng hồ sơ người dùng, sau đó thông tin này được sử dụng cho mục đích quảng cáo hoặc các mục đích khác. Thay vì quá phụ thuộc vào Google, bạn có thể chọn các công cụ tìm kiếm bảo mật hơn như DuckDuckGo, Qwant hoặc Cliqz. Những công cụ này không theo dõi lịch sử tìm kiếm của bạn và giúp bạn duy trì sự riêng tư khi tìm kiếm thông tin trực tuyến.

6. Chuyển sang DNS khác

DNS (Domain Name System) là hệ thống dịch tên miền mà bạn nhập vào trình duyệt sang địa chỉ IP của máy chủ web. Tuy nhiên, nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) hoặc nhà cung cấp dịch vụ DNS có thể theo dõi các truy vấn DNS của bạn, từ đó biết được lịch sử duyệt web của bạn. Các truy vấn DNS thông thường không được mã hóa, dễ bị chặn và sử dụng cho các mục đích không mong muốn. Bạn có thể bảo vệ quyền riêng tư của mình bằng cách chuyển sang sử dụng DNS công cộng an toàn như Google DNS, Cloudflare, hoặc OpenDNS, và cấu hình thiết bị để sử dụng các DNS này.

7. Tắt dịch vụ vị trí

Dữ liệu vị trí của bạn có giá trị rất lớn đối với các nhà quảng cáo và dịch vụ trực tuyến. Nhiều ứng dụng và trang web thu thập dữ liệu vị trí để nhắm mục tiêu quảng cáo hoặc cung cấp các dịch vụ dựa trên vị trí. Tuy nhiên, điều này cũng khiến quyền riêng tư của bạn bị xâm phạm. Bạn nên tắt các dịch vụ vị trí trên thiết bị của mình khi không cần thiết, hoặc hạn chế quyền truy cập vị trí của các ứng dụng chỉ khi sử dụng. Trên các trình duyệt, bạn cũng nên vô hiệu hóa tính năng theo dõi vị trí để bảo vệ quyền riêng tư của mình.

8. Thận trọng khi sử dụng VPN

VPN (Virtual Private Network) là một công cụ phổ biến để bảo vệ quyền riêng tư trực tuyến bằng cách mã hóa kết nối internet của bạn và ẩn địa chỉ IP. Tuy nhiên, không phải tất cả các dịch vụ VPN đều an toàn và tin cậy. Một số VPN miễn phí có thể theo dõi hoạt động của bạn hoặc thậm chí bán dữ liệu của bạn cho bên thứ ba. Để đảm bảo an toàn, hãy chọn các dịch vụ VPN có uy tín và được đánh giá cao về bảo mật. Tránh sử dụng VPN từ các nhà cung cấp không rõ nguồn gốc hoặc không có chính sách bảo mật rõ ràng.

9. Quan tâm đến các ứng dụng bên thứ ba

Các ứng dụng bên thứ ba, đặc biệt là các ứng dụng bàn phím và ứng dụng có quyền truy cập vào dữ liệu nhạy cảm, có thể ghi lại mọi thứ bạn nhập vào, bao gồm mật khẩu, thông tin thẻ tín dụng, và nội dung tin nhắn. Trước khi cài đặt bất kỳ ứng dụng nào, hãy kiểm tra kỹ các quyền mà ứng dụng yêu cầu và chỉ cài đặt các ứng dụng từ nguồn tin cậy. Bạn cũng nên thường xuyên xem xét và điều chỉnh các quyền truy cập của ứng dụng để đảm bảo rằng chúng không thu thập quá nhiều dữ liệu cá nhân.

10. Sử dụng các ứng dụng được mã hóa đầu cuối

Mã hóa đầu cuối là một trong những phương pháp bảo mật hiệu quả nhất để bảo vệ dữ liệu của bạn khi trao đổi thông tin trực tuyến. Các ứng dụng nhắn tin, lưu trữ đám mây, và dịch vụ email có mã hóa đầu cuối đảm bảo rằng chỉ có bạn và người nhận mới có thể đọc được nội dung trao đổi, ngay cả khi dữ liệu bị chặn trên đường truyền. Hãy chọn các ứng dụng có mã hóa đầu cuối như Signal, WhatsApp, hoặc ProtonMail để đảm bảo rằng dữ liệu của bạn không bị rò rỉ hoặc bị truy cập bởi các bên thứ ba không mong muốn.

11. Chọn IOS Thay Vì Android

Không có hệ điều hành nào hoàn toàn an toàn, nhưng iOS của Apple được coi là bảo mật hơn so với Android. iOS là hệ điều hành khép kín, kiểm soát chặt chẽ các ứng dụng và dữ liệu người dùng, giúp giảm thiểu nguy cơ bị xâm phạm quyền riêng tư. Trong khi đó, Android là một nền tảng mở hơn, cho phép tùy biến và cài đặt từ nhiều nguồn khác nhau, điều này cũng đồng nghĩa với việc tăng nguy cơ bảo mật. Nếu bạn coi trọng quyền riêng tư và bảo mật, iOS có thể là sự lựa chọn tốt hơn.

12. Đăng xuất khỏi tất cả các tài khoản trực tuyến

Khi sử dụng các dịch vụ trực tuyến như Messenger, Instagram, hoặc WhatsApp, nhiều người có thói quen để tài khoản của mình luôn đăng nhập, điều này tạo ra lỗ hổng bảo mật. Mặc dù việc đăng xuất sau mỗi lần sử dụng có thể gây bất tiện, nhưng nó là một biện pháp hữu hiệu để bảo vệ quyền riêng tư của bạn. Đăng xuất giúp ngăn chặn việc tài khoản của bạn bị truy cập trái phép và đảm bảo rằng không ai có thể sử dụng tài khoản của bạn mà không có sự cho phép.

13. Nói không với những ứng dụng thu thập giọng nói

Các ứng dụng tìm kiếm bằng giọng nói ngày càng phổ biến, nhưng chúng cũng tiềm ẩn nguy cơ về quyền riêng tư. Những ứng dụng này thường yêu cầu quyền truy cập vào micro của bạn, có thể ghi lại và lưu trữ thông tin nhạy cảm như mật khẩu và số thẻ tín dụng. Để bảo vệ quyền riêng tư, hãy cân nhắc tắt tính năng ghi âm giọng nói trên các ứng dụng không cần thiết và sử dụng các phương pháp tìm kiếm truyền thống hơn.

14. Sử dụng hệ điều hành tập trung vào quyền riêng tư

Nếu bạn muốn bảo vệ quyền riêng tư tối đa, hãy xem xét sử dụng hệ điều hành Tails. Đây là một hệ điều hành Linux đặc biệt, không lưu trữ dữ liệu trên thiết bị và sử dụng mạng Tor để bảo vệ bạn khỏi việc theo dõi trực tuyến. Tails không để lại dấu vết và giúp bảo vệ thông tin cá nhân. Tuy nhiên, nó có thể phức tạp hơn trong việc cài đặt và sử dụng so với các hệ điều hành truyền thống.

Bảo vệ quyền riêng tư trực tuyến không chỉ là một lựa chọn, mà là một yêu cầu thiết yếu trong thế giới số ngày nay. Với sự gia tăng của các công cụ theo dõi và thu thập dữ liệu, việc thực hiện các biện pháp bảo mật cá nhân là cách tốt nhất để bảo vệ thông tin nhạy cảm của bạn khỏi sự xâm phạm. Bằng cách áp dụng những chiến lược và công cụ đã nêu, bạn có thể nâng cao mức độ bảo mật và kiểm soát tốt hơn quyền riêng tư của mình khi sử dụng internet.

Hãy nhớ rằng, không có giải pháp bảo mật nào hoàn hảo, nhưng sự chú ý và cẩn trọng của bạn sẽ giúp giảm thiểu đáng kể nguy cơ bị xâm phạm quyền riêng tư. Luôn cập nhật các công nghệ bảo mật mới nhất và làm quen với các phương pháp bảo vệ quyền riêng tư sẽ giúp bạn giữ cho thông tin cá nhân của mình an toàn hơn bao giờ hết.